REPTILES’ NAMES IN THE TATAR LANGUAGE: SYNCHRONIC AND DIACHRONIC ASPECTS

Abstract

The article considers the formation and development of the thematic group “reptiles’ names” with reference to lexicographical sources and educational literature and investigates the evolution of the semantics and structure of some herpetonyms. The formation of polysemy and synonymy is examined. The author is of the opinion that polysemy of the names of animals belonging to one family destroys consistency of terminology and therefore is unacceptable. For the first time in the Tatar terminology, the main function of the generic component in zoonyms is determined, and the features of transition to a brief term are identified. It is concluded that at the present stage of zoological terminology development, herpetonyms are a formed, developed group of the terminological system of this branch.

References

1. Асманов Н. Табигать дәресләре (зоология): колхоз яшьләре мәктәпләренең 3-енче уку елы өчен д-лек. Казан: Татиздат, 1932. 96 б.
2. Атнометев Н. Букварь татарского и арабского письма с приложением слов со знаками, показывающими их выговор. СПб., 1802. 66 с.
3. Бекчурин М.-С. Начальное руководство к изучению арабского, персидского и татарского языков. Казань: Унив. типогр., 1859. 147 с.
4. Биологиядән русча-татарча аңлатмалы сүзлек / ред. Ф. Г. Ситдиков, Р. К. Зәкиев. Казан: Мәгариф, 1998. 655 б.
5. Боровков А. К. Лексика среднеазиатского тефсира. XII-XIII вв. М.: Вост. лит-ра, 1963. 366 с.
6. Виноградов В. В. Вступительное слово // Вопросы терминологии: материалы Всесоюзного терминологического совещания. М.: АН СССР, 1961. С. 3-10.
7. Гиганов И. Словарь российско-татарский. СПб., 1804. 682 с.
8. Износков Н. А. Тарих табигый. 1 кис. Хайванат / тәрҗ. С. Рахманколи. Казан: Сабах, 1908. 158 б.
9. Кукляшев С. Словарь к татарской хрестоматии. Казань, 1859. 106 с.
10. Кәрим С., Әхмәдеев Г. Зоология (Хайванат). 1-2 бүлекләр. Казан: Татиздат, 1925. 405 б.
11. Мякшин К. А. К проблеме диахронических исследований в терминологии // Альманах современной науки и образования. 2007. № 3. Ч. 1. С. 171-174.
12. Мөкәммәл хайванат атласы. Шәһәре, нәшрияты, елы билгесез. 76 б.
13. Петросиан А. Самоучитель татарского языка. Тифлис, 1890. 59 с.
14. Русско-татарский словарь биологических терминов. Казань, 1985. 198 с.
15. Русча-татарча авыл хуҗалыгы терминнары сүзлеге / төз. А. К. Тимергалин, Г. Г. Ахметов, Ш. Г. Садыйков. Казан: Татар. кит. нәшр., 1971. 304 б.
16. Саинов Ш. Новый и полный самоучитель татарского языка, или Руководство без посторонней помощи говорить и читать русским по-татарски и татарам по-русски. Казань: Унив. типогр., 1880. 130 с.
17. Салихов М. Ш. Новый самоучитель татарского языка, или Руководство выучиться говорить и читать русским по-татарски и татарам по-русски без посторонней помощи. Казань: Типогр. Имп. ун-та, 1885. 56 с.
18. Сравнительно-историческая грамматика тюркских языков. Лексика / отв. ред. Э. Р. Тенишев. М.: Наука, 2001. 822 с.
19. Табигать һәм биология терминнары сүзлеге / ред. М. Корбан. Казан, 1935. 123 б.
20. Татар теленең аңлатмалы сүзлеге. Казан: ТӘҺСИ, 2015. 712 б.
21. Третья книга для чтения на татарском языке. Казань: Центр. типогр., 1909. 152 с.
22. Троянский А. А. Словарь татарского языка и некоторых употребительных в нем речений арабских и персидских: в 2-х т. Казань, 1833. Т. 1. 629 с.
23. Тәрҗемте хәят-әл-хайван: в 2 т. Казан: Хаҗи мелла Мөхәммәд улы, 1900. Т. 2. 389 с.
24. Хайваннар дөньясы: Балыклар. Җир-су хайваннары. Сөйрәлүчеләр / авт. һәм авт.-төз. Т. Шакирова. Казан: Татар. кит. нәшр., 2011. 95 б.
25. Хайрутдинов И. З., Идрисова Л. А., Фурман А. А. Рептилии Республики Татарстан и методы их изучения в полевых условиях: уч.-метод. пособие. Казань: Изд-во Казан. ун-та, 2016. 56 с.
26. Хәмиди И. Рәсемле гыйлем хайванат. Рөшдия мәктәпләре өчен д-лек. 2 басма. 1 кис. Казан, 1910. 124 б.
27. Цузмер М. Я. Зоология. 6-7 уку еллары өчен д-лек / тәрҗ. Н. Асманов. Казан: Татиздат, 1933. 243 б.
28. Шалаев В. Ф., Рыков Н. А. Зоология: урта мәкт. 7 кл. өчен д-лек / тәрҗ. С. Ш. Фәйзуллина. Казан: Таткнигоиздат, 1957. 228 б.
29. Ысул җәгърәфия. Казань: Тип. Торгового Дома «Бр. Каримовы», 1905. 176 б.
30. Әхмәтьянов Р. Г. Татар теленең этимологик сүзлеге: 2 томда. Казан: Мәгариф-Вакыт, 2015. Т. 1. 543 б.
31. Юсупов Ф. Зоология дәреслеге. Умырткалы хайваннар: 2 нче баскыч мәктәпләр, педтехникумнар, һәм рабфаклар өчен д-лек. Казан: Татиздат, 1930. 366 б.

Author information

About this article

Publication history

• Received: February 21, 2019.
• Published: April 10, 2019.

Keywords

• терминосистема
• зоологическая терминология
• герпетоним
• татарский язык
• названия пресмыкающихся
• terminological system
• zoological terminology
• herpetonym
• Tatar language
• reptiles’ names

Copyright

© 2019 The Author(s)
© 2019 Gramota Publishing, LLC

User license

Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0)