Searches and scientific discoveries: The history of the development of folklore studies at the G. Ibragimov Institute of Language, Literature and Art of the Academy of Sciences of the Republic of Tatarstan

Abstract

The article is devoted to a scientific review of the history of folklore studies development at the G. Ibragimov Institute of Language, Literature and Art of the Academy of Sciences of the Republic of Tatarstan. The aim of the work is to determine the specifics of coordinating, academic, scientific, scientific and applied activities of the Institute for the study of folk art within the framework of a scientific discussion. The main focus is on the scientific activities of Tatar scholars who have made a huge contribution to the collection and research of folklore, the preparation of theory and methodology of its study. The scientific novelty of the article consists in a comprehensive analysis and systematization of the long-term activities of the School of Folklore Studies and History at the Institute covering the period from the Institute’s formation to the present. The article reveals the role and place of the School of Folklore Studies and History as an important scientific direction in the academic structure and in modern Russian science generally. As a result of the work, it was found that several generations of Tatar folklorists are now known in the Volga-Ural region of the Russian Federation for their fundamental scientific achievements. The results obtained allow us to identify the contribution of specific scholars and the research school as a whole to the development of science.

References

1. Бакиров М. Х. Татарский фольклор. Казань: Ихлас, 2012.
2. Башкортстан татарлары фольклоры: риваятьләр, легендалар, мифологик хикәятләр, сөйләкләр / төзүче И. К. Фазлетдинов. Уфа: Китап, 2018.
3. Бәетләр / кереш сүз язучы Х. Х. Ярми. Казан: Татар. кит. нәшр., 1960.
4. Борынгы татар фольклоры мәсьәләләре / җав. ред. Ф. В. Әхмәтова. Казан: СССР ФА, 1984.
5. Валиуллина Ф. М. Национально-мифологические и религиозные мотивы в дастане «Идегей». Казань: Дом печати, 2007.
6. Гилязутдинов С. М. Татарские исторические предания и легенды и их художественные особенности: дисс. … к. филол. н. Казань, 2000.
7. Давлетшина Л. Х. Современная татарская проза в контексте актуальной мифологической традиции. Казань: ИЯЛИ, 2022.
8. Закирова И. Г. Болгар чоры халык иҗаты. Казан: Фикер, 2003.
9. Закирова И. Г. Народное творчество Булгарского периода: дисс. … к. филол. н. Казань, 2000.
10. Закирова И. Г. Татарда дастан бармы? // Казан утлары. 2023. № 4.
11. Закирова И. Г. Эпическое творчество периода Золотой Орды: мифологические и исторические основы. Казань, 2011.
12. Замалетдинов Л. Ш. Татарская народная сказка и литературные сказки Г. Тукая: автореф. дисс. … к. филол. н. Казань, 1993.
13. Ибрагимова (Мухаметзянова) Л. Х. Дастан «Чура батыр» в творчестве тюркских народов: дисс. … к. филол. н. Казань, 2000.
14. Ибраһимова Л. Х. Төрки халыклар иҗатында «чура батыр» дастаны. Казан: Фикер, 2002.
15. Исәнбәт Н. С. Татар халык эпосы «Идегәй» дастанының 500 еллыгы // Совет әдәбияты. 1940. № 11. № 12.
16. Кадыйров И. Ш. Татар халкының туй җырлары. Себер ареалы. Казан: ТӘҺСИ, 2021.
17. Кадыйров И. Ш., Закирова И. Г. Татар халкының музыкаль-эпик иҗаты. Себер ареалы. Казан: ТӘҺСИ, 2022.
18. Кариева Л. А. Татарская мифология в историко-сравнительном и типологическом аспекте: дисс. … к. филол. н. Казань, 1999.
19. Кечкенә дә, төш кенә: табышмакларның жанр үзенчәлекләре / төзүче Х. Ш. Мәхмүтов. Казан: Татарстан китап нәшрияты, 1980.
20. Махмутов Х. Ш. Афористические жанры татарского фольклора: дисс. … д. филол. н. Казань, 1995.
21. Мең дә бер мәзәк / төз., эшкәртүче Г. Бәширов. Казан: Татарстан китап нәшрияты, 1963.
22. Мәхмүтов Х. Ш. Борынгылар әйткән сүзләр: VIII-XVII йөз төрки-татар ядкярләрендә афоризмнар. Казан: Фикер, 2002.
23. Мәхмүтов Х. Ш. Канатлы сүз ‒ хикмәтле сүз (Ни өчен болай әйтәбез?). Казан: Мәгариф, 1999.
24. Миннуллин К. М. Песня как искусство слова: дисс. … д. филол. н. Казань, 2001.
25. Миңнуллин К. М. Басма сүз һәм татар җырлары. Казан: Мәгариф, 2000.
26. Миңнуллин К. М. Милли мәдәният тарихы битләреннән: җыр сәнгатен өйрәнү буенча уку ярдәмлеге. Казан: Алма-Лит, 2006.
27. Миңнуллин К. М. Һәр чорның үз җыры. Казан: Мәгариф, 2003.
28. Миңнуллин К. М. Шигърият һәм җыр. Казан: Мәгариф, 1998.
29. Мөхәммәтҗанова Л. Х. Дөнья цивилизациясендә татар дастаннары. Казан: ТӘһСИ, 2018.
30. Мухаметзянова Л. Х. Татарский эпос: книжные дастаны. Казань: ИЯЛИ им. Г. Ибрагимова АН РТ, 2014.
31. Мухаметзянова Л. Х. Эпическая культура татар: дастаны. Казань: ИЯЛИ, 2023.
32. Надиров И. Н. Халык һәм җыр: Бөек Ватан сугышы чорында татар халык поэтик иҗаты. Казан: татар. кит. нәшр., 1961.
33. Рухи мирас: эзләнүләр һәм табышлар. Җырулы йомак. Татар дастаннары / төзүче И. Г. Закирова. Казан: ТӘҺСИ, 2023.
34. Садекова А. Х. Идеология ислама и народное творчество: дисс. … д. филол. н. Казань, 2001.
35. Садекова А. Х. Идеология ислама и татарское народное творчество. Казань: Иман, 2000.
36. Садекова А. Х. Ислам һәм татар халык иҗаты. Казан: ТӘһСИ, 2005.
37. Садекова А. Х. Фольклор в эстетике Галимджана Ибрагимова. Казань: Татар. кн. изд во, 1995.
38. Садыйкова А. Х. XII-XX гасыр башы татар әдәбиятында дини фольклор. Казан: ТӘһСИ, 2014.
39. Сафиуллина Р. Ф. Традиции фольклора в творчестве Габдельджаббара Кандалый: дисс. … к. филол. н. Казань, 2007.
40. Татар фольклоры жанрлары / ред. Х. Ш. Мәхмүтов, И. Н. Надиров. Казан, 1978.
41. Татар халык әкиятләре: 2 томда / төз. Х. Х. Ярми. Казан: Татгосиздат, 1946. Т. 1.
42. Татар халык җырлары: лирик җырлар. Йола җырлары / кереш сүз язучы И. Н. Надиров. Казан: Татар. кит. нәшр., 1965.
43. Татар халык иҗаты / төз.: Г. Бәширов, А. Шамов, Х. Х. Ярми. Казан: Татгосиздат, 1951.
44. Татар халык иҗаты: 25 томда / төзүче Л. Х. Дәүләтшина. Казан: Татар. кит. нәшр., 2021. Т. 1-2.
45. Татар халык иҗаты: 25 томда / төзүче И. Г. Закирова. Казан: Татар. кит. нәшр., 2023. Т. 3-9.
46. Татар халык иҗаты: балалар фольклоры / кереш сүз язучы Р. Ф. Ягъфәров. Казан: Татар. кит. нәшр., 1993.
47. Татар халык иҗаты: йола һәм уен җырлары. Казан: Татар. кит. нәшр., 1980.
48. Татар халык иҗаты: кыска җырлар (дүртюллыклар) / төз., кереш сүз язучы И. Надиров. Казан: Татар. кит. нәшр, 1976.
49. Татар халык иҗаты: тарихи һәм лирик җырлар / төз., кереш сүз язучы И. Надиров. Казан: Татар. кит. нәшр., 1988.
50. Татар халык иҗаты: хрестоматия / төз.: Ф. И. Урманче, К. М. Миңнуллин. Казан: Мәгариф, 2004.
51. Татар халык мәкальләре: 3 томда / төзүче Н. С. Исәнбәт. Казан: Татарстан китап нәшрияты, 1959. Т. 1.
52. Татар халык мәкальләре: 3 томда / төзүче Н. С. Исәнбәт. Казан: Татарстан китап нәшрияты, 1963. Т. 2.
53. Татар халык мәкальләре: 3 томда / төзүче Н. С. Исәнбәт. Казан: Татарстан китап нәшрияты, 1967. Т. 3.
54. Татарское народное творчество: в 15 т. Казань: Магариф, 2008a. Т. 1. Сказки о животных. Волшебные сказки / сост. Л. Ш. Замалетдинов.
55. Татарское народное творчество: в 15 т. Казань: Магариф, 2008b. Т. 2. Волшебные сказки / сост. Л. Ш. Замалетдинов.
56. Татарское народное творчество: в 15 т. Казань: Магариф, 2009. Т. 3. Бытовые сказки / сост. Л. Ш. Замалетдинов.
57. Татарское народное творчество: в 15 т. Казань: Татар. книж. изд-во, 2013. Т. 4. Загадки / сост. Х. Ш. Махмутов.
58. Татарское народное творчество: в 15 т. Казань: Татар. книж. изд-во, 2015. Т. 5. Предания и легенды / сост. С. М. Гилязутдинов.
59. Татарское народное творчество: в 15 т. Казань: Татар. книж. изд-во, 2017a. Т. 6. Пословицы и поговорки / сост. Х. Ш. Махмутов.
60. Татарское народное творчество: в 15 т. Казань: Татар. книж. изд-во, 2017b. Т. 7. Мэзэки (народные шутки) / сост. Х. Ш. Махмутов.
61. Татарское народное творчество: в 15 т. Казань: Татар. книж. изд-во, 2019a. Т. 8. Дастаны / сост. Ф. В. Ахметова.
62. Татарское народное творчество: в 15 т. Казань: Татар. книж. изд-во, 2019b. Т. 9. Баиты / сост. Ф. В. Ахметова, И. Н. Надиров, К. Б. Замалетдинова.
63. Типология татарского фольклора / Академия наук Татарстана, Институт языка, литературы и искусства. Казань: Институт языка, литературы и искусства, 1999.
64. Урманче Ф. И. Борынгы миф һәм бүгенге шигырь: Татарстанның халык шагыйре Равил Фәйзуллин шигъриятенә бер караш. Казан: Школа, 2002a.
65. Урманче Ф. И. Народный эпос «Идегей». Казань: Фəн, 1999.
66. Урманче Ф. И. Роберт Миңнуллин: шигъри осталык серләре. Казан: Мәгариф, 2005.
67. Урманче Ф. И. Татар мифологиясе. Энциклопедик сүзлек: 3 томда. Казан, 2008. Т. 1. А – Г.
68. Урманче Ф. И. Татар мифологиясе. Энциклопедик сүзлек: 3 томда. Казан, 2009. Т. 2. Д – С.
69. Урманче Ф. И. Татар мифологиясе. Энциклопедик сүзлек: 3 томда. Казан, 2011. Т. 3. С – Я.
70. Урманче Ф. И. Татар халык иҗаты: югары уку йортлары һәм колледжлар өчен дәреслек. Казан: Мәгариф, 2002b.
71. Урманче Ф. И. Тюркский героический эпос. Казань: ИЯЛИ, 2015.
72. Урманчеев Ф. И. Героический эпос татарского народа. Казань: Татар. кн. изд-во, 1984.
73. Урманчеев Ф. И. По следам Белого волка. Ранние этнокультурные связи тюрко-татарских племен. Казань, 1994.
74. Урманчеев Ф. И. Эпические сказания татарского народа: сравнительно-исторические очерки / науч. ред. А. Г. Яхин. Казань: Издательство Казанского университета, 1980.
75. Фахрутдинова А. Р. Дастан «Туляк и Сусылу»: тюрко-татарские варианты. Казань: Бирская государственная социально-педагогическая академия, 2011.
76. Хусайнова Г. Р. Взаимовлияние фольклора и литературы в татарских романтических дастанах: автореф. дисс. … к. филол. н. Казань, 2022.
77. Энҗе чәчтем – энҗе җыям. Әйтем-чәчәк, мәкаль-җиләк: халык афоризмнары: 2 кит. / төз. Х. Ш. Мәхмүтов. Казан: Мәгариф, 2002a. 2 нче китап.
78. Энҗе чәчтем – энҗе җыям. Заманалар узган – дастан туган: дастаннар / отв. ред. К. М. Миңнуллин. Казан: Мәгариф, 2001a.
79. Энҗе чәчтем – энҗе җыям. Йомгак таптым: балалар фольклоры / баш. ред. К. М. Миңнуллин; төз. Р. Ф. Ягъфәров. Казан: Мәгариф, 2000a.
80. Энҗе чәчтем – энҗе җыям. Кабыргалы-камчылы: татар халык уеннары / төз. Р. Ф. Ягъфәров. Казан: Мәгариф, 2002b.
81. Энҗе чәчтем – энҗе җыям. Кемдә моң бар, кемдә хис бар: татар халык җырлары / баш. ред. К. М. Миңнуллин. Казан: Мәгариф, 2001b.
82. Энҗе чәчтем – энҗе җыям. Риваятьләр һәм легендалар / төз. Х. М. Мәхмүтов, С. М. Гыйләҗетдинов. Казан: Мәгариф, 2001c.
83. Энҗе чәчтем – энҗе җыям. Тарих мең дә сигез йөз дә: бәетләр, мөнәҗәтләр / баш. ред. К. М. Миңнуллин. Казан: Мәгариф, 2000b.
84. Энҗе чәчтем – энҗе җыям. Яшәгән, ди, булган, ди: әкиятләр / баш. ред. К. М. Миңнуллин. Казан: Мәгариф, 2000c.
85. Ямалтдинов И. И. Татарская фольклористика 20-60-х гг. XX века. Собирание, публикация и научное изучение фольклора. Казань: ИЯЛИ, 2016.
86. Ярми Х. Х. Татар халкының поэтик иҗаты. Казан: Татар. кит. нәшр., 1967.

Author information

About this article

Publication history

• Received: August 2, 2024.
• Published: September 20, 2024.

Keywords

• татарское народное творчество
• школа фольклористики Института языка, литературы и искусства им. Г. Ибрагимова Академии наук Республики Татарстан
• фольклорные жанры
• национальное литературоведение
• история научного развития
• Tatar folk art
• School of Folklore Studies and History at the G. Ibragimov Institute of Language, Literature and Art of the Academy of Sciences
• folklore genres
• national literary studies
• history of scientific development

Copyright

© 2024 The Author(s)
© 2024 Gramota Publishing, LLC

User license

Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0)